Зарим нам тулган шаардсан албан бичиг ирүүлсэн
Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн бэлтгэл ажлын талаар Сонгуулийн Ерөнхий Хорооны Хууль, эрх зүйн хэлтсийн дарга П.Наранбаттай ярилцлаа.
Ерөнхийлөгчийн сонгуулиар хэдэн хороо ажиллах вэ?
Сонгуулийн Ерөнхий Хороо аймаг, нийслэлийн сонгуулийн хороодыг санал авах өдрөөс 50-иас доошгүй хоногийн өмнө дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүдийн бүрэлдэхүүнтэй байгуулна гэж заасны дагуу нийслэлийн болон 21 аймгийн сонгуулийн хороог байгуулаад байна. Одоо аймаг, нийслэлийн сонгуулийн хороодод нийт 196 хүн ажиллаж байна. Мөн аймаг, нийслэлийн сонгуулийн хороод нь санал авах өдрөөс 45-аас доошгүй хоногийн өмнө сум, дүүргийн хэмжээнд сонгуулийн зохион байгуулалтыг хариуцан ажиллах сум, дүүргийн сонгуулийн хороодыг байгуулж ажилд нь оруулаад байна. Сум, дүүргийн ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн шийдвэрээр улсын хэмжээнд нийт 1904 сонгуулийн хэсэг байгуулагдаад байна. Аймаг, нийслэлийн сонгуулийн хороо хуульд заасны дагуу эдгээр хэсэгт ажиллах бүрэлдэхүүнийг санал авах өдрөөс 40-өөс доошгүй хоногийн өмнө баталж, хэсгийн хороодыг байгуулан ажиллуулж байна. Түүнчлэн Монгол Улсын Дипломат төлөөлөгчийн газар байрлаж байгаа гадаад улсад байгаа сонгогчдын санал авах ажлыг зохион байгуулах Комисс, салбар комиссыг санал авах өдрөөс 45-аас доошгүй хоногийн өмнө байгуулаад байна.
Нийт хэдэн хүн ажиллах вэ?
Комисс, салбар комисст нийт 170 орчим хүн ажиллаж байна. Үүнээс гадна сонгуулийн хороодын үйл ажиллагаанд сонгуулийн автоматжуулсан системийн ашиглалтыг хариуцан ажиллах мэдээллийн технологийн 31 багт 148 хүн, сонгуулийн хэсэг тус бүрт нэг мэдээллийн технологийн даамал буюу 1900 гаруй хүн ажиллах юм.
Сонгуулийн хороодын бүрэлдэхүүнд нэг намыг барьсан хүмүүс орсон гэсэн шүүмжлэл гараад байгаа. Ер нь сонгуулийн хороодыг ямар зарчмаар байгуулдаг юм бэ?
Хуулиар аймаг, нийслэлийн сонгуулийн хороодыг байгуулах бүрэн эрх нь гагцхүү сонгуулийн төв байгууллагад хадгалагддаг. 2009 оны Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуулиар хуульд заасны дагуу сонгуулийн хороодын бүрэлдэхүүнд намын төлөөлөл оролцуулж, дарга, нарийн бичгийн дарга нь өөр өөр намын төлөөлөл байх, аль нэг намын төлөөлөл давамгайлахыг хязгаарласан заалтуудын хүрээнд сонгуулийн хороодыг байгуулж байсан. 2012 онд батлагдсан Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн тухай хуульд заасны дагуу сонгуулийн хороодын бүрэлдэхүүнд зөвхөн төрийн захиргааны болон үйлчилгээний албан хаагчид томилогдон ажиллаж байна. Төрийн албаны зөвлөл болон аймаг, нийслэлийн ИТХ-аас аймаг, нийслэлийн сонгуулийн хороодын бүрэлдэхүүнд орж ажиллах төрийн захиргааны болон үйлчилгээний албан хаагчдын талаарх дэлгэрэнгүй судалгааг авсны үндсэн дээр бүрэлдэхүүнийг баталж, нийслэл, 21 аймгийн сонгуулийн хороодыг байгуулсан. Зарим аймгийн намаас сонгуулийн хороодын бүрэлдэхүүнд намынхаа төлөөллийг оруулахыг тулган шаардсан албан бичгүүд ирсэн. Сонгуулийн хууль тогтоомжид орсон зарчмын өөрчлөлт, шинэчлэлүүдийн нэг нь сонгуулийн хороодын бүрэлдэхүүнд аль нэг намын харъяалалгшй зөвхөн төрийн албан хаагчдыг тэр дундаа төрийн захиргааны болон үйлчилгээний албан хаагчдыг оруулахаар хуульчилсан явдал юм. Энэ нь сонгуулийг хариуцлагатай, өндөр зохион байгуулалттай явуулах зорилготой зохицуулалт юм.
Сонгуулийн хороодын бүрэлдэхүүнд намын төлөөллөө оруулахаар шаардаж байгааг юу гэж ойлгох вэ?
Сонгуулийн төв байгууллагын тухай хуульд заасны дагуу Сонгуулийн Ерөнхий Хороо үйл ажиллагаагаа бие дааж хараат бус байдлаар явуулах бүрэн эрхтэй. Сонгуулийн Ерөнхий Хороо, түүний гишүүн хууль ёсны бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэхэд аливаа байгууллага, албан тушаалтан, иргэн хэн боловч хөндлөнгөөс оролцох, нөлөөлөхийг хориглосон байдаг. Иймд сонгуулийн хороодыг байгуулахтай холбогдсон асуудлаар Сонгуулийн Ерөнхий Хороо төдийгүй, аймаг, нийслэлийн сонгуулийн хороод аль нэг нам, албан тушаалтны хуульд нийцээгүй шаардлагыг хүлээн авч шийдвэрлэх үндэслэлгүй гэж ойлгож болно.
Сонгуулийн хорооны гишүүдийг хоёр өдөр ажиллачихаад мөнгөн урамшуулал авдаг гэсэн яриа гарсан. Тэд юу хийдэг, ямар чиг үүрэгтэй ажилладаг юм бэ?
Өмнө хэлсэнчлэн бүх шатны буюу 2264 сонгуулийн хороодод нийт 20 гаруй мянган хүн хуульд заасан 40-60 хоногийн хугацаанд ажиллах юм. Энэ хугацаанд сонгуулийн хороод нь нутаг дэвсгэрийнхээ хэмжээнд сонгуулийн бэлтгэл хангах, санал хураалтыг зохион байгуулж дүн гаргах хүрээнд хууль, журамд заасны дагуу 60 гаруй төрлийн ажлыг хийнэ.
М.Ган. Зууны мэдээ. 2013.05.20, № 128, 129